10 rzeczy, które powinieneś wiedzieć o traktacie paryskim (1763)

Winston Churchill nazwał to „pierwszą wojną światową”. Tocząca się w latach 1754-1763 wojna siedmioletnia zwodniczo nazwana (często nazywana wojną francusko-indyjską w Ameryce Północnej) doprowadziła do starcia między głównymi potęgami kolonialnymi Europy w teatrach na całym świecie, od Ameryki Północnej i Afryki po Indie i Filipiny. Po jednej stronie konfliktu stanęła Wielka Brytania i jej sojusznicy, w tym Portugalia i państwa niemieckie. Drugim obozem kierowała Francja, której towarzyszami byli Rosja, Święte Cesarstwo Rzymskie i Hiszpania.

Ostatecznie zwyciężyła Wielka Brytania. 10 lutego 1763 r. przedstawiciele Wielkiej Brytanii, Francji, Hiszpanii, Hanoweru i Portugalii spotkali się w Paryżu, aby podpisać traktat pokojowy. Niewiele dokumentów tak dramatycznie wstrząsnęło światową polityką. Ten traktat paryski wyrwał Kanadę z rąk Francji, zmienił geografię Ameryki Północnej, promował wolność religijną i podpalił lont, który wywołał amerykańską rewolucję.

1. TRAKTAT PRZEKAZAŁ KANADĘ WIELKIEJ BRYTANII — PORUSZENIE WSPIERANE PRZEZ BENA FRANKLINA I VOLTAIRE.

Jeszcze przed końcem wojny niektórzy członkowie rządu brytyjskiego decydowali, które terytoria francuskie należy zająć. Wielu uważało, że Wielka Brytania powinna zaanektować Gwadelupę, karaibską kolonię, która każdego roku produkowała eksport o wartości 6 000 000 funtów, np. cukier. Gospodarstwa francuskie na kontynencie północnoamerykańskim nie były tak cenne ani produktywne.

Benjamin Franklin uważał, że zabezpieczenie kolonii brytyjskich przed inwazją francuską lub indyjską jest najważniejsze [PDF]. W 1760 opublikował poczytną broszurę, w której argumentował, że utrzymanie Francuzów poza Ameryką Północną jest ważniejsze niż przejmowanie wysp bogatych w cukier. Najwyraźniej król Jerzy III się zgodził. Na mocy traktatu paryskiego Wielka Brytania nabyła dzisiejszy Quebec, wyspę Cape Breton, dorzecze Wielkich Jezior i wschodni brzeg rzeki Missisipi. Francji pozwolono na odzyskanie Gwadelupy, którą Wielka Brytania tymczasowo zajęła podczas wojny. Niektórzy sądzili, że mimo porażek Francja nadal zwycięża. W swojej powieści z 1759 r.Szczeryfrancuski filozof Voltaire odrzucił Kanadę jako „kilka akrów śniegu”.

2. FRANCJA ZACHOWAŁA OSIEM STRATEGICZNYCH WYSP.

Archipelag St. Pierre i Miquelon, położony na północnym Atlantyku u wybrzeży Nowej Fundlandii, jest ostatnią pozostałością po północnoamerykańskim imperium Francji. Traktat paryski pozwolił Francji zachować prawo własności do jej rozległych łowisk dorsza wokół archipelagu oraz na niektórych obszarach Zatoki Świętego Wawrzyńca. W zamian Francja obiecała Wielkiej Brytanii, że nie zbuduje na wyspach żadnych obiektów wojskowych. Dzisiaj 6000 ludzi, którzy na nich mieszkają, to obywatele francuscy, którzy używają euro jako waluty, korzystają z ochrony francuskiej marynarki wojennej i wysyłają wybranych przedstawicieli do francuskiego Zgromadzenia Narodowego i Senatu.

3. EX-PRIME MINISTER POZOSTAWIŁ SWOJE ŁOŻE, ABY WYKREŚLIĆ TRAKTAT.

Wikimedia Commons // domena publiczna

Premier William Pitt Starszy kierował wielkim wysiłkiem wojennym Wielkiej Brytanii w latach 1757-1761, ale został wyparty przez Jerzego III, który był zdeterminowany, aby zakończyć konflikt. Zastępcą Pitta był trzeci hrabia Bute, który ukształtował traktat paryski, aby udobruchać Francuzów i Hiszpanów oraz zapobiec kolejnej wojnie. Pitt był zbulwersowany tymi środkami. Kiedy wstępna wersja traktatu została przedłożona parlamentowi do zatwierdzenia w listopadzie 1762 r., były premier był przykuty do łóżka z dną moczanową, ale nakazał swoim sługom wnieść go do Izby Lordów. Przez trzy i pół godziny Pitt pomstował na warunki traktatu, które uważał za niekorzystne dla zwycięzców. Ale w końcu Lordowie zatwierdzili traktat z dużym marginesem.

4. HISZPANIA ZAMIANA FLORYDY NA KUBA.

Floryda była pod kontrolą Hiszpanów od XVI wieku. Na mocy traktatu paryskiego Hiszpania oddała terytorium Wielkiej Brytanii, która podzieliła ją na wschodnią i zachodnią Florydę. Te ostatnie obejmowały południowe granice współczesnej Luizjany, Missisipi, Alabamy i Florydy. Wschodnia Floryda obejmowała półwysep tego terytorium. W zamian Hiszpania odzyskała Kubę i jej główny port, Hawanę, która była w rękach brytyjskich od 1762 roku. Dwadzieścia jeden lat później Wielka Brytania oddała Hiszpanom obie kolonie na Florydzie po amerykańskiej wojnie o niepodległość.

5. DOKUMENT DAŁ FRANCUSKIM KANADYJCOM WOLNOŚĆ RELIGIJNĄ.

Francuska Kanada była w przeważającej mierze katolicka, jednak w przeważającej mierze protestancka Wielka Brytania nie wymuszała nawróceń religijnych po przejęciu w posiadanie terytorium. Artykuł czwarty traktatu paryskiego stwierdza, że ​​„Jego brytyjska wysokość ze swojej strony zgadza się przyznać wolność wyznania [katolickiego] mieszkańcom Kanady […] jego nowi rzymskokatoliccy poddani mogą wyznawać kult swojej religii zgodnie z obrzędy kościoła [rzymskiego], o ile pozwala na to prawo Wielkiej Brytanii”.

ile waży straszny wilk

Polityka ta miała zapewnić lojalność francuskich Kanadyjczyków wobec ich nowego suwerena i uniknąć prowokowania Francji do wojny zemsty. Historyk Terence Murphy pisze, że gdy w 13 amerykańskich koloniach pojawiły się nastroje antybrytyjskie, Wielka Brytania musiała sprowadzić francuskich Kanadyjczyków do owczarni, ponieważ byli „po prostu zbyt liczni, by je stłumić”. Ten zapis w Traktacie Paryskim prawdopodobnie wpłynął na konstytucyjną konstytucję Stanów Zjednoczonych gwarancję wolności religijnej.

6. DRUGI TAJNY TRAKTAT DAŁ POŁOWĘ LOUISIANY HISZPANII.

W latach 60. XVIII wieku francuskie terytorium Luizjany rozciągało się od Appalachów po Góry Skaliste. W obliczu prawdopodobnego brytyjskiego zwycięstwa w wojnie siedmioletniej, Francja po cichu postanowiła oddać część Luizjany na zachód od rzeki Mississippi, w tym miasto Nowy Orlean, swojemu sojusznikowi, Hiszpanii, w 1762 roku. Wielka Brytania.) Umowa została zawarta w Traktacie z Fontainebleu. Ten układ nie został ogłoszony publicznie przez ponad rok, a brytyjscy dyplomaci zupełnie nie wiedzieli, że miało ono miejsce podczas negocjowania traktatu paryskiego. Oddając tyle terytorium Hiszpanii, francuski minister spraw zagranicznych Étienne François de Choiseul miał nadzieję zrekompensować temu krajowi utratę Florydy.

7. CHOISEUL PRZEWIDZIŁ, ŻE TRAKTAT DOPROWADZI DO BUTY AMERYKAŃSKIEJ.

Przed traktatem paryskim groźba inwazji francusko-kanadyjskiej utrzymywała brytyjskie kolonie lojalne wobec korony. Kiedy Kanada stała się Brytyjczykiem, król i kolonie nie miały już wspólnego wroga, a pretensje kolonistów do Wielkiej Brytanii wyszły na pierwszy plan.

Choiseul przewidział ten łańcuch wydarzeń i widział w nim okazję dla Francji do zemsty na Wielkiej Brytanii. Zanim jeszcze podpisano traktat paryski, zaczął odbudowywać francuską marynarkę wojenną w oczekiwaniu na bunt w Ameryce Północnej. Wysłał także tajnych agentów do amerykańskich kolonii, aby zgłaszali oznaki narastających wstrząsów politycznych. Jeden z tych szpiegów, baron Johan de Kalb, wstąpił później do Armii Kontynentalnej i poprowadził wojska amerykańskie do licznych bitew, zanim zginął w akcji w 1780 roku.

8. TRAKTAT WYDZIAŁ ZNACZĄCY WPŁYW W INDIACH.

Na początku lat 50. XVIII wieku Brytyjska Kompania Wschodnioindyjska i jej francuski odpowiednik, Compagnie Française des Indes, regularnie ścierały się o kontrolę nad lukratywnym handlem na subkontynencie indyjskim. Po wybuchu wojny siedmioletniej napięcie w regionie nasiliło się. Najważniejszym indyjskim punktem handlowym Francji było miasto Pondicherry, które siły brytyjskie zdobyły w 1761 roku.

Traktat paryski przywrócił Francji wszystkie indyjskie placówki handlowe, w tym Pondicherry. Ale zabronił Francji wzmacniania posterunków uzbrojonymi oddziałami. Pozwoliło to Wielkiej Brytanii na negocjacje z indyjskimi przywódcami i kontrolowanie jak największej części subkontynentu, niwecząc nadzieję Francji na rywalizację z Wielką Brytanią jako dominującą potęgą kolonialną Indii.

9. WYWOŁYŁ OGROMNE POWSTANIE rdzennych Amerykanów.

Przywódca Ottawy Pontiac (w środku) spotyka się z brytyjskimi generałami po podpisaniu traktatu paryskiego.Hulton Archive/Getty Images

Przez dziesięciolecia francuscy przywódcy na wschodnim terytorium Luizjany zawierali sojusze z rdzennymi ludami. Jednak kiedy ta ziemia została przekazana Brytyjczykom, niektórzy rdzenni Amerykanie byli zszokowani zdradą Francuzów. Netawatwees, potężny wódz z Ohio w stanie Delaware, podobno „był niemy przez dłuższy czas”, kiedy dowiedział się o Traktacie Paryskim. W 1762 r. wódz Ottawy Pontiac zawarł sojusz między licznymi plemionami z regionu Wielkich Jezior, którego wspólnym celem było wypędzenie Brytyjczyków. Po dwóch latach, tysiącach ofiar i ataku bronią biologiczną, Pontiac i przedstawiciele Wielkiej Brytanii doszli do słabo egzekwowanego traktatu pokojowego w 1766 roku.

10. TRAKTAT PRZYSZEDŁ DO AMERYKI PO 250 LATACH.

Po podpisaniu traktatu paryskiego w tym mieście pozostał on na swoim miejscu. W 2013 roku rząd brytyjski pożyczył swój egzemplarz – pierwszy raz dokument miał być wystawiony poza Europą – na wystawę w Bostonie w stanie Massachusetts z okazji 250. rocznicy podpisania. Dokument „1763: Rewolucyjny pokój” wydany przez Bostonian Society wystawił dokument obok innych artefaktów z wojny siedmioletniej. Następnie rękopis wrócił do Wielkiej Brytanii.